Cliëntenonderzoek en meldingsplicht in het notariaat
De notaris is verplicht ongebruikelijke transacties die te maken kunnen hebben
met witwaspraktijken of financieren van terrorisme te melden bij het meldpunt
ongebruikelijke transacties, officieel FIU-Nederland genaamd. Dit op grond van
de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
Ook als het gaat om een voorgenomen transactie die (nog) niet wordt uitgevoerd.
De Wwft geldt voor bijna het hele werkterrein van de notaris, behalve het
familie- en erfrecht.
Cliëntenonderzoek
Op grond van de Notariswet moeten alle cliënten die een transactie door de
notaris willen laten uitvoeren hun identiteit door de notaris laten vaststellen en
laten verifiëren met behulp van een geldig en origineel identiteitsbewijs. De mate
van het risico dat een bepaalde cliënt of transactie meebrengt, is bepalend voor
de omvang van het onderzoek dat de notaris op grond van de Wwft verplicht is
te doen. Verscherpt onderzoek is bijvoorbeeld verplicht voor cliënten die een
politiek prominente functie bekleden (PEP’s).
Het is voor de notaris verboden werkzaamheden voor een cliënt te verrichten
als het cliëntenonderzoek niet kan worden afgerond. Als er al een relatie met de
cliënt bestaat, wordt die in dat geval beëindigd. Als er daarnaast aanwijzingen
zijn voor witwassen of het financieren van terrorisme, is de notaris verplicht een
melding te doen bij de FIU-Nederland.
Identiteit cliënt
Onderdanen van de EU/EER-landen en Zwitserland kunnen hun identiteit laten
verifiëren aan de hand van een geldig nationaal paspoort, een diplomatiek paspoort
of dienstpaspoort, een geldige Nederlandse identiteitskaart met pasfoto
of een geldig rijbewijs met pasfoto waarvan de houder in Nederland woont.
Andere personen kunnen hun identiteit laten verifiëren aan de hand van een
geldig reisdocument of een geldig vreemdelingendocument als zij langer dan
drie maanden in Nederland verblijven. Het vaststellen van de identiteit kan in
overleg met de notaris ook door een andere beroepsbeoefenaar worden gedaan.
UBO’s van rechtspersonen
De identiteit van een cliënt-rechtspersoon, zoals een bv, een nv of een stichting
kan worden vastgesteld aan de hand van een uittreksel uit het handelsregister.
Dit kan zowel een uittreksel in fysieke vorm zijn als een uittreksel in elektronische
vorm dat door de notaris zelf wordt aangevraagd. Ook alle personen die een
belang houden van meer dan 25 procent in het kapitaal van een rechtspersoon
of daarin op andere wijze feitelijke zeggenschap hebben, moeten bekend zijn
bij de notaris en hun identiteit desgewenst laten verifiëren. Deze personen
worden ook wel UBO’s genoemd, oftewel ultimate beneficial owners. Iedere
rechtspersoon heeft ten minste één UBO, maar kan meerdere UBO’s hebben.
Als er geen “echte” UBO is of als er enige twijfel is of de achterhaalde persoon
de UBO is, wordt een persoon die behoort tot het hoger leidinggevend personeel
van de cliënt aangemerkt als pseudo-UBO.
Meldingsplicht
Notarissen mogen op basis van hun beroepsregels vanaf 1 mei 2019 geen
contante bedragen aannemen of uitbetalen boven € 2.500. Op grond van de
Wwft geldt voor de notaris de verplichting contante betalingen te melden bij
de FIU-Nederland. Met ingang van 25 juli 2018 geldt deze meldingsplicht voor
contante betalingen van € 10.000 of meer, aan of door de notaris. Gezien het
verbod in de beroepsregels zullen contante betalingen boven € 2.500 in principe
niet voorkomen. De meldingsplicht geldt echter ook als de cliënt de contanten
op een rekening van de notaris stort. Door de cliënt voorgenomen contante
betalingen aan de notaris of gewenste uitbetalingen van € 10.000 of meer
die niet worden uitgevoerd, moeten ook gemeld worden.
De notaris heeft geen meldingsplicht als eventuele (voorgenomen) ongebruikelijke
transacties in een oriënterende bespreking ter sprake komen. Cliënten
kunnen dan alles vrij met de notaris bespreken. De wettelijke verplichtingen
gelden vanaf het moment dat de notaris een zaak daadwerkelijk in behandeling
neemt en het duidelijk is dat de gevraagde transactie onder de wettelijke
regeling valt. In dat geval is de notaris verplicht eventuele ongebruikelijke
transacties als in de wet bedoeld bij de FIU-Nederland te melden. De notaris
mag volgens de wet zijn cliënt niet van een melding op de hoogte brengen.